Mariusz Kękuś: wpływy z podatku bankowego znacznie niższe niż oczekiwano, ale rezygnacja z daniny byłaby błędem

Pierwsze szacunki zakładały, że do kasy budżetu państwa w 2016 r. trafić może z tytułu podatku bankowego 6,5-7 mld zł. Ostatecznie przyjęto założenia budżetowe mówiące o wpływach z tego tytułu na poziomie 5,5 mld zł. Rzeczywistość okazała się bardziej brutalna. Biorąc pod uwagę szacunkowe dane o wykonaniu budżetu państwa za okres styczeń – czerwiec 2016 r., można zauważyć, że średnie miesięczne wpływy z podatku bankowego są na poziomie 350 mln zł. To wynik o 200 mln zł gorszy niż przewiduje ustawa budżetowa.

"O ile skala przeszacowania może dziwić, o tyle fakt minimalizowania lub wręcz unikania płacenia nowej daniny zaskakiwać nikogo chyba nie powinien." - mówi Mariusz Kękuś.

Jak zauważa ekspert, sposobów na optymalizację podatku bankowego jest kilka. Najpopularniejszy to zmniejszanie wartości aktywów podlegających opodatkowaniu na końcu miesiąca. Odbywa się to głównie poprzez zwiększenie udziału obligacji skarbowych w portfelu aktywów banków w tak zwanym dniu bilansowym, w którym dokonuje się naliczenia podatku. Istnieje uzasadnione podejrzenie, że szczególnie dotyczy to instytucji, które funkcjonują w ramach międzynarodowych grup kapitałowych.

"W dłuższym terminie może to negatywnie wpłynąć na kondycję finansową i pozycję rynkową polskich podmiotów” - ostrzega Kękuś.

Kolejnym przejawem unikania podatku bankowego jest przenoszenie udzielania kredytów do oddziałów znajdujących się poza granicami naszego kraju. Znów największe szanse skorzystania z takiego rozwiązania mają właśnie banki z udziałem kapitału zagranicznego. Najbardziej skrajnym rozwiązaniem stosowanym przez banki jest wprowadzenie programu naprawczego, co pociąga za sobą zwolnienie z płacenia nowej daniny.

„Niestety potwierdziły się również prognozy analityków dotyczące przerzucania kosztów wprowadzenia daniny na klientów” - zauważa ekspert CA KJ.

Najgorzej sytuacja wygląda w przypadku kredytów hipotecznych, gdzie odnotowano serię podwyżek marż, nawet o 0,5 pkt. proc., a dodatkowo dokonano szeregu zmian w zakresie prowizji i opłat. Skutkiem ubocznym takich działań jest niższa zdolność kredytowa klientów, którzy więcej muszą wydawać na obsługę kosztów kredytu.

"Dotychczasowy bilans wprowadzonych zmian jest wyjątkowo niekorzystny i należy ocenić go negatywnie. Mamy rażąco niższe od oczekiwań dochody z tytułu nowej daniny, negatywne zmiany wobec klientów instytucji finansowych oraz osłabienie konkurencyjności polskich podmiotów na rynku" - uważa Kękuś.

Zdaniem eksperta CA KJ, pomimo przywołanych argumentów błędnym działaniem byłoby dziś rezygnowanie z podatku bankowego. Nie ma żadnej gwarancji, że banki wycofają się tak szybko z wprowadzonych podwyżek i zechcą oddać pozycje, które zajęły. Konieczne wydaje się więc podjęcie aktywnych działań pozwalających na uszczelnienie przepisów i uniemożliwienie stosowania najpopularniejszych mechanizmów optymalizacyjnych.

"Najprostszym rozwiązaniem na początek wydaje się ukrócenie procederu przenoszenia udzielania kredytów za granicę. W drugiej kolejności należy przyjrzeć się przepisom dotyczącym wprowadzania programów naprawczych. Trzeba jednak pamiętać, że polityka banków w zakresie opłat i kosztów również wtedy będzie dynamiczna i mogą pojawić się kolejne niekorzystne dla klientów zmiany” - podsumowuje Kękuś.

Mariusz Kękuś - ekspert CA KJ ds. finansów publicznych, absolwent Akademii Ekonomicznej w Krakowie, przewodniczący rady nadzorczej Hemms, konsultant Krajowego Systemu Usług akredytowany w zakresie usług finansowych udzielania pożyczek w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, główny specjalista ds. analiz finansowych w Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego.