Rynek pracy w Polsce nie wykorzystuje potencjału pracowników w wieku 45-64 lata

PIE zwraca uwagę w swoim tygodniku, że na świecie wzrasta zarówno liczba osób starszych jak i ich udział w populacji. Proces starzenia rozpoczął się w pierwszej kolejności w krajach o wysokim dochodzie, ale powołując się na dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) - wskazano - że obecnie to w krajach o niskim i średnim dochodzie najbardziej widoczne są zmiany w rozkładzie wieku populacji.

"Według danych zgromadzonych przez WHO, w 2020 r. liczba osób w wieku 60 lat i starszych przewyższyła liczbę dzieci w wieku poniżej 5 lat, a w latach 2015-2050 odsetek światowej populacji w wieku powyżej 60 lat wzrośnie z 12 proc. do 22 proc." – podkreślono.

Powołując się na dane Głównego Urzędu Statystycznego, eksperci PIE zauważyli, że w Polsce coraz szybciej postępuje proces starzenia się społeczeństwa. Wskazano, że od 1990 r. współczynnik dzietności kształtuje się poniżej 2, a więc "nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń". "W latach 2000-2022 odsetek osób w wieku poprodukcyjnym (kobiety – 60 lat i więcej, mężczyźni – 65 lat i więcej) w populacji zwiększył się z 15 proc. do ponad 23 proc." – zwrócono uwagę.

Zgodnie z PIE, wraz z postępowaniem procesu starzenia się społeczeństwa zmienia się także struktura wieku grupy produkcyjnej. W latach 1990-2023 w krajach OECD udział osób w wieku 45-64 lata w ogóle ludności w wieku produkcyjnym (15-64 lata) wzrósł z 28 proc. do ok. 40 proc. Podobny trend jest obserwowany w Polsce.

"W 1990 r. osoby w wieku 45-64 lata stanowiły 31,57 proc. populacji w wieku produkcyjnym. Jak wskazują prognozy, w 2023 r. ten odsetek wyniesie 40 proc., a w 2040 r. – 48,4 proc." – stwierdzono.

Jak wynika z analizy PIE, rynek pracy nie wykorzystuje potencjału przedstawicieli tej grupy wiekowej. Zwrócono uwagę, że w krajach OECD zatrudnienie jest najwyższe wśród osób liczących ok. 45 lat i "gwałtownie spada po 50. roku życia".

"Badania ankietowe przeprowadzone wśród menadżerów z ośmiu wybranych krajów OECD dowodzą, że wciąż utrzymują się stereotypy ukazujące starszych pracowników jako mniej zdolnych do nauki i adaptacji do nowych technologii. Ci sami ankietowani przyznają jednak, że zatrudniani przez nich pracownicy powyżej 45. roku życia radzą sobie równie dobrze, a niekiedy nawet lepiej niż ich młodsi koledzy" – podkreślono.

Jak dodano, badanie PIE "Ageizm w Polsce", opublikowane w styczniu ub.r., potwierdza, iż "zjawisko dyskryminacji ze względu na wiek występuje także na polskim rynku pracy".

Wskazano, że OECD rekomenduje, by starsi pracownicy nie polegali jedynie na dotychczasowym doświadczeniu i korzystali z możliwości rozwoju umiejętności oraz zwiększali szanse na zatrudnienie przy pomocy serwisów społecznościowych, jak np. LinkedIn.

"Ich działania powinny być dodatkowo wspierane przez pracodawców oraz osoby tworzące politykę publiczną tak, aby nieustannie zachęcać do rozwoju oraz niwelować występujące bariery. Współpraca w tym zakresie umożliwi wykorzystanie potencjału starszych pracowników w obliczu nieuchronnych przemian demograficznych" – podsumowano.

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny.