Wikimedia Polska apeluje o digitalizację zasobów i walkę z oszustwami prawnoautorskimi

Autorzy listu adresowanego do szefa MKiDN wyjaśniają, że wiele cennych materiałów publikowanych jest dzięki współpracy Stowarzyszenia Wikimedia Polska z instytucjami kultury i nauki z całego kraju – muzeami, bibliotekami, archiwami, uniwersytetami i galeriami sztuki.

Dzięki temu do zasobów Wikipedii trafiło już blisko 30 tys. plików – zdjęć, archiwaliów, nagrań itp. Materiały udostępniane są na wolnych licencjach, co oznacza, że każdy użytkownik internetu może z nich dowolnie korzystać. Pomaga to wypełnić lukę tam, gdzie zasoby i usługi publiczne na polu kultury nie są wystarczające. Osoby zaangażowane we współpracę z instytucjami (wolontariusze) dbają o to, aby udostępniać materiały, do których wygasły prawa autorskie i mogą wejść do zasobów domeny publicznej lub co do których posiadacze praw wyrażają zgodę na takie udostępnianie.

Jednak, jak podkreślono w komunikacie coraz częstszym problemem zdają się być roszczenia prawnoautorskie do utworów, które są już w domenie publicznej. Dlatego Stowarzyszenie Wikimedia Polska oraz Fundacja Centrum Cyfrowe wystosowały list w sprawie konieczności digitalizowania zasobów oraz zagrożeń wynikających z problemu oszustw prawnoautorskich.

- Coraz częściej spotykamy się z problemem oszustw prawnoautorskich w postaci roszczeń prawnoautorskich do utworów, które są już w domenie publicznej – czytamy w liście. - Roszczenie takie może mieć formę noty „wszelkie prawa zastrzeżone” w książce, co zapobiega jej ponownemu wykorzystaniu. Innym przykładem są dochodzenia przez firmę muzyczną praw autorskich do dawnych nagrań muzyki poważnej. Czasem nawet finansowane ze środków publicznych muzea są zmuszane do zaniedbywania swojej misji oraz blokowania wykorzystywania zbiorów znajdujących się pod ich opieką poprzez oznakowanie zdigitalizowanych zasobów jako własne. Prawo autorskie nie ma na celu przyznania ochrony nikomu, kto sporządza jedynie wierne kopie utworów, np. poprzez digitalizację. Niestety, w całej Unii Europejskiej dochodzi do wielu sytuacji, w których poszczególne podmioty starają się dochodzić praw autorskich do zasobów domeny publicznej, tworząc niepewność, koszty prawne i ostatecznie powodując mniejszą efektywność procesu digitalizacji. Uważamy, że jest to jeden z tych obszarów, w których istnieje wyraźna potrzeba harmonizacji prawa na poziomie UE. W związku z tym, zdecydowanie popieramy zasadę „braku nowych praw autorskich w przypadku dokładnego zwielokrotniania dzieł w domenie publicznej”, o której mowa w art. 5.1.a tekstu projektu dyrektywy przegłosowanym przez Parlament Europejski.

Autorzy listu zwracają też uwagę na konieczność prowadzenia sprawnej digitalizacji zasobów polskiej kultury, dzięki którym z jednejj strony staną się one szerzej dostępne w sieci, z drugiej zaś będą chronione przed ewentualnymi zagrożeniami które mogą dotknąć zbiory w ich tradycyjnej fizycznej formie.